Filtracja w akwarium

Filtracja w naszym zbiorniku jest rzeczą podstawową i niezbędną tak jak woda czy oświetlenie. Od niej zależy jakość wody w zbiorniku, a zatem warunki w jakich będą egzystować nasi ulubieńcy. Będą rosły rośliny czy glony? Ryby będą żwawe i zdrowe, czy od czasu do czasu będzie jakiś pomór ryb na z pozoru błahe choroby albo wręcz bez powodu? 

Odpowiednia filtracja to drugi warunek po wielkości akwarium do satysfakcjonującego nas rozwoju ryb i roślin, tym ważniejszy gdy akwarium jest mniejsze!
Do przykładu posłużmy się stadkiem stworzonym z 10 zmienniaków barwnych popularnie zwanych platkami, które dorastają do 6cm. W akwarium 50l jest to maksymalna ilość trzymanych rybek, w którym trzeba zastosować bardzo wydajną filtrację, a nawet zastosować specjalne wkłady. Do takiego akwarium można posłużyć się np. filtrem kanistrowym (kubełkiem). Jeśli takie samo stadko wpuścimy do zbiornika 200l wystarczy mały filtr, który będzie tylko poruszał taflą wody (turbinowy, wewnętrzny) Dobrze posadzona roślinność powinna poradzić sobie z wydalanymi przez rybki substancjami.

W tym artykule postaram się Państwu przedstawić podstawowy podział filtrów, ich wady oraz zalety.

Podział filtrów 
Podstawowym podziałem filtrów są filtry zewnętrzne i wewnętrzne. Są też takie, które mogą być i na zewnątrz i wewnątrz akwarium dlatego też zrobiłem dla nich oddzielną kategorię - inne.

Wewnętrzne: 
- Turbinowe 
Mniej lub bardziej rozbudowane filtry z mniejszą lub większą liczbą wkładów. Są bardzo popularne lecz nie jest to najlepszy wybór. Niewielka powierzchnia filtracyjna może być zbyt mała dla odpowiedniej filtracji biologicznej. Szybko się brudzą, a ich częste czyszczenie może zaburzyć równowagę biologiczną akwarium. 
Zalety: 
- tanie
- dobre w małych akwariach
- duży przepływ

Wady: 
- wymagają częstego czyszczenia
- niewielka powierzchnia filtracyjna

- Na powietrze 
Filtry, które najlepiej sprawdzają się w akwarium z narybkiem lub zbiorniku kwarantannowym. Zasada ich działania polega na tym, że powietrze, które doprowadzane jest do rurki podnosi ze sobą wodę z dołu akwarium do góry. Jak już wspomniałem najlepiej sprawują się w akwarium z narybkiem czy zbiorniku kwarantannowym dlatego, że ich przepływ jest zbyt mały do użytku jako główny filtr.

Zalety: 
- tanie
- dobre rozwiązanie w akwariach z narybkiem

Wady: 
- filtr jest tani lecz aby go uruchomić potrzebny jest napowietrzacz, który kosztuje więcej niż sam filtr
- zajmuje miejsce w akwarium
- niewielki przepływ
- wymagają częstego czyszczenia
- niewielka powierzchnia filtracyjna
  
- Hamburskie 
Filtry, które montuje się na tylnej/bocznej ścianie akwarium lub w jego narożniku. Znajduje się on wewnątrz zbiornika. Jak już wspomniałem jest on umieszczony wewnątrz akwarium na całej bocznej ścianie, a odległość jaka dzieli go od szyby jest na tyle duża aby nie było problemu z umieszczeniem w powstałej szczelinie głowicy pompującej wodę do obiegu w akwarium. Zdjęcia wyjaśnią jego budowę.

Zalety:
- Duża powierzchnia do osadzania się bakterii nitryfikacyjnych
- Siła ssąca rozłożona na całą powierzchnię
- Wersję narożną łatwo zamaskować
- Całą technikę można umieścić za gąbką
- Nie ma ryzyka zalania mieszkania
- Niski koszt eksploatacji i budowy
- Można podmienić wodę w małym stopniu ingerując się w życie rybek

Wady:
- Zajmuje sporo miejsca w akwarium
- Szpeci akwarium 

- Panelowy 
Filtr, który budową przypomina sumpa połączonego z filtrem hamburskim. Przypomina te filtry ponieważ jak filtr hamburski znajduje się wewnątrz akwarium i jest prawie tak samo zbudowany lecz za ścianą z gąbki lub szkła są przegrody tak jak w sumpie. Można powiedzieć, że jest to ulepszona wersja filtra hamburskiego.

Zalety:
- Różnorodność wkładów filtracyjnych
- Technika akwarystyczna (grzałka) schowana w filtrze
- Dużo miejsca na wkłady

Wady:
- Zajmuje miejsce w akwarium
- Brak gotowych produktów - trzeba zrobić go własnoręcznie

 
 Zewnętrzne: 
- Kaskadowe
Jeden z bardziej popularnych filtrów wśród akwarystów. Można zastosować potrójną filtrację i dobierać wkłady wedle uznania. Taki filtr ma dużo większą powierzchnię filtracyjną od filtrów wewnętrznych co za tym idzie lepszą filtrację i rzadsze czyszczenie wkładów. W akwarium znajduje się tylko jedna rurka dzięki czemu nasze akwarium będzie lepiej wyglądało. Zasada działania jest bardzo prosta - rurka z wnętrza zbiornika wyprowadzona jest poza akwarium oraz jest szczelnie przytwierdzona do silnika wewnątrz pojemnika znajdującego się za akwarium dlatego filtr sam się odpowietrzy i zacznie pracę. Należy pamiętać aby podczas uruchomienia nalać przynajmniej szklankę wody do wnętrza korpusu filtra!

Zalety:
- Filtr znajduje się poza akwarium, co zwiększa estetykę i ułatwia czyszczenie
- Możliwość stosowania różnego rodzaju wkładów
- Dobre napowietrzanie dzięki poruszaniu tafli wody
- Łatwa regulacja wydajności filtra
- Dużo większa pojemność na media filtracyjne niż filtr wewnętrzny

Wady:
- Wymaga wycięcia w pokrywie oraz potrzebuje miejsca w szafce gdzie stoi akwarium
- Czyszczenie; jeśli jest swobodny dostęp nie można uznać tego jako wadę lecz jeśli wisi na ścianie akwarium, które znajduje się w szafce trzeba go za każdym razem zdemontować.

- Kubełkowe, kanistrowe
Jedne z najlepszych filtrów jakie można spotkać w akwarystyce. Posiadają bardzo dużą powierzchnię filtracyjną co skutkuje bardzo rzadkim czyszczeniem (zdarza się, że nawet raz na kilka lat) Filtr nie szpeci akwarium ponieważ całość znajduje się poza akwarium, a wewnątrz zbiornika znajduje się wlot i wylot wody.

Zalety:
- Jeśli filtr jest wyposażony w deszczownię dobrze napowietrza wodę
- Regulacja wydajności
- Bardzo dużo miejsca na media filtracyjne, dzięki czemu możemy zachować dobrą
filtracje biologiczną oraz nie musimy go tak często czyścić jak filtry wewnętrzne czy kaskadowe (przy dobrej obsadzie filtr może być czyszczony tylko raz na kilka lat)
- Łatwa obsługa! Dzięki specjalnym złączką filtr możesz bez problemu odpiąć od węży i wyczyścić. (złączki mają blokadę, która po odpięciu od filtra uniemożliwia wylot wody z akwarium)
- Wlot i wylot wody możesz łatwo zamontować w każdym miejscu akwarium
- Większa wydajność niż kaskady i filtry wewnętrzne
- Łatwość montażu – wystarczą otwory w pokrywie na same węże
- Łatwiej go zamaskować dzięki czemu nic nie wisi na ścianie akwarium czy też nie zalega wewnątrz zbiornika

Wady:
- Potrzebne dodatkowe miejsce w okolicy akwarium lub w szafce
- Konieczność czyszczenia węży gdyż zarastają glonami
- Wyższa cena w porównaniu z kaskadami czy filtrami wewnętrznymi

- Hydroponiczne
Taki rodzaj filtra ma za zadanie przepuścić wodę przez pojemnik znajdujący się najczęściej nad akwarium, w którym rosną rośliny nadające się do uprawy hydroponicznej. Roślinki pobierają substancje odżywcze z podłoża np. keramzyt., przez które przepływa woda z akwarium. Dzięki porowatości keramzytu filtracja biologiczna jak i mechaniczna jest bardzo dobra. 

Zalety:
- Nie zajmuje miejsca w akwarium
- Tani w budowie
- Świetna filtracja biologiczna
- Ciekawie zagospodarowane roślinnością miejsce nad akwarium

Wady:
- Zajmuje miejsce nad akwarium
- Brak gotowych filtrów, jedynie DIY.

- Sump
Sump to stosowane wśród akwarystów określenie zewnętrznego, przelewowego filtru biologicznego wykonanego komercyjnie lub metoda DIY w formie dużego  otwartego zbiornika podzielonego przegrodami na strefy, do którego przelewana lub zasysana jest woda z akwarium i z którego (po przejściu przez warstwy materiałów filtrujących) wypompowywana jest z powrotem do akwarium. W warstwach filtrujących sumpa przebiega filtracja mechaniczna i biologiczna, a przy zastosowaniu odpowiednich wkładów również chemiczna. Filtry typu sump są stosowane głownie przy dużych akwariach, zwłaszcza morskich.

Zalety:
- 3 rodzaje filtracji
- duża powierzchnia filtracyjna
- wszystkie elementy techniki akwarystycznej mogą być poza głównym akwarium
- niska cena
- długa droga przepływu wody przez warstwy filtrujące
- ułatwiona podmiana wody

Wady:
- Konieczność połączenia z akwarium w sposób umożliwiający ciągłe przelewanie wody pomiędzy tymi zbiornikami


- Fluidyzacyjny 
Filtr biologiczny, w którym złożem bakterii nitryfikacyjnych jest zazwyczaj piasek. W tym typie filtrów nie zachodzi filtracja mechaniczna lecz w 100% nastawiony jest na filtracje biologiczną. Poruszający się piasek jest idealnym materiałem dla wspomnianych już bakterii.

Zalety:
- Idealna filtracja biologiczna
- łatwy w budowie
- tanie złoże filtracyjne

Wady:
- Potrzebna pompka zasilająca układ
- Ciężko się wymienia piasek


Inne:
- Podżwirowe: 
Filtr podżwirowy jak sama nazwa wskazuje jest pod żwirem. Ma za zadanie zbierać nieczystości z dna zbiornika. Takie urządzenie najczęściej podłącza się do filtra kubełkowego. 

Zalety:
- nie widać go prawie wcale
- lepsza cyrkulacja wody
- pochłania do 90% zabrudzeń z dna
- woda się szybciej klaruje

Wady:
- ciężko go wyjąć dlatego też co rok (co tyle się go powinno czyścić) czeka nas restart akwarium
- w dużym akwarium drogi koszt założenia
- często w filtrze woda jest zasysana w jednym rogu co może prowadzić do zamulenia się drugiej strony układu.


- UV - Ultrafioletowe 
Filtr UV czyli sterylizator akwarystyczny, który wykorzystuje promieniowanie ultrafioletowe do sterylizacji wody co oznacza usunięcie wszystkich mikroorganizmów ze środowiska wodnego.
Uwaga! Taki rodzaj filtra wyjaławia wodę niszcząc wszystkie organizmy, które dostają się w zasięg promieniowania UV co oznacza, że w skład takich organizmów wchodzą bakterię nitryfikacyjne, które muszą znajdować się w każdym zbiorniku wodnym aby utrzymać optymalną filtrację biologiczną. Zaleca się raczej jego stosowanie jako krótkotrwały zabieg pielęgnacyjny dla doraźnego zwalczenia problemów.

Zalety:
- idealny do zwalczaniu glonów w toni wodnej

Wady:
- dodatkowy koszt

RO - odwróconej osmozy 
System filtracyjny wykorzystujący zjawisko odwróconej osmozy do otrzymywania wody stosowanej w akwarystyce. Nie filtruje się przy jego pomocy wody w akwarium lecz wodę z sieci wodociągowej, która później trafia do akwarium. Filtrowana woda charakteryzuje się wysokim stopniem czystości, demineralizacji i śladową twardością ogólną. Z tak przefiltrowanej wody można przygotować dowolną kompozycję wodną do każdego rodzaju akwarium.


Dodatki: 
- Filtr Powierzchniowy - Skimmer 
Filtr, który przez wielu akwarystów nazywany jest skimmerem ma za zadanie pobierać zanieczyszczenia z tafli wody. Często można go znaleźć w zestawie w filtrach kaskadowych i kubełkowych. Bardzo przydatny do zwalczania kożucha z tafli wody. 

Zalety:
- Brak problemu z kożuchem bakteryjnym
- Łatwy w montażu

Wady:
- Potrzebna dodatkowa pompka



Ustawienie filtra w akwarium 
Należy mieć na uwadze:
- Właściwy obieg wody – by woda w naszym zbiorniku docierała do każdego miejsca w akwarium (wymiana gazowa)
- Właściwe natlenienie – należy wylot wody ustawić tak aby woda wydostająca się z filtra poruszała taflą wody w zbiorniku dzięki czemu bardzo dobrze się napowietrza.


Dobór filtra 
Dobierając filtr najczęściej kierujemy się jego wydajnością. Filtr powinien przepuścić przez siebie 3x litraż akwarium przez godzinę. Sprzedawcy pisząc na opakowaniu wydajność kierują się wydajnością pompy dlatego jeśli użyje się wkładów, które spowalniają przepływ wody o połowę to nic się nie stanie jeżeli do akwarium 200l zastosujemy filtr o wydajności np. 1300l/h.
Mimo wszystkiego najlepiej jest kupić większy filtr i zmniejszyć jego przepływ. 


Rodzaje filtracji 
W akwarystyce rodzaje filtracji dzielimy na 3 części:

Mechaniczna - filtracja ta ma na celu usunięcie z wody wszelkich zawiesin i ciał stałych dzięki czemu zabezpiecza dalszą część instalacji przed uszkodzeniami.

Biologiczna - filtracja, która ma na celu wspomóc zmiany biochemiczne które wiążą się z rozkładem materii organicznej głównie poprzez wytworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi mikroorganizmów, bezkręgowców i roślin wychwytujących i asymilujących produkty rozkładu materii.

Chemiczna - filtracja ta ma za zadanie usunięcia szkodliwych związków z wody takich jak metale ciężkie, leki, amoniak, jony amonowe. Do tego celu stosuje się specjalne wkłady, jednak takie wkłady działają dość krótko i należy je co jakiś czas wymienić.


Media filtracyjne 

Filtracja mechaniczna:
- Gąbka
- Wata
- Filc akwarystyczny


Filtracja biologiczna:
- Bio-balls i Bio Kulki
- Specjalna gąbka o otwartych oczkach
- Wkłady ceramiczne
- Specjalny żwir o bardzo dużej porowatości.

Filtracja Chemiczna: 
- Żwirek amonowy jest to minerał który wchłania amoniak jak i również jony amonowe czyli substancje toksyczne. Używa się go tylko na początku istnienia akwarium. Po cyklu azotowym te pierwiastki są bardzo znikome.
- Zeolit minerał przygotowane do wchłaniania między innymi Azotanów. .
- Węgiel aktywny służy do likwidacji leków, metali ciężkich, chloru. Węgiel ma jednak wadę gdyż wraz z niechcianymi specyfikami w naszym akwarium usuwa przydatne dla roślin i ryb pierwiastki dlatego nie można stosować go cały czas.

Jak czyścić filtr?
- Wkładów filtracyjnych typu gąbki, ceramika, wata, żwirki, bio balle nie czyścimy pod bieżącą wodą ponieważ znajdujący się w niej chlor zabije pożyteczne bakterie.
- Wkłady czyścimy w wodzie z akwarium, uprzednio odlewając ją przy okazji odmulania dna lub podmianie częściowej wody. Polecamy odlać wodę do miski i tam wyczyścić wkłady.
- Nie należy czyścić wkładów bardzo dokładnie aby nie zmniejszać znacznie populacji bakterii nitryfikacyjnych.
- Nie powinniśmy się przejmować, że wkład filtra wyjmujemy po wyczyszczeniu z brudnej wody. Po umieszczeniu wkładu na miejscu woda wyklaruje się dość szybko.

9 komentarzy:

  1. Tyko gdzie zdjęcia wcięło, sam przekaz informacji bardzo dobry i dla nowych akwarystów będzie wskazany, zwłaszcza do planowania zakupów.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Hosting zdjęć odmówił posłuszeństwa. Postaram się naprawić problem. Pozdrawiam :)

      Usuń
    2. Po latach czytam z ciekawością. Gratuluję zaangażowania, a zdjęcia chwalipięty oglądam na Facebooku. Pozdrawiam

      Usuń
  2. Bardzo konkretne i ciekawe informacje, PODZIWIAM zapał i zaangarzowanie.

    OdpowiedzUsuń
  3. Naprawdę przydatny i wyczerpujący wpis! Każdy początkujący akwarysta powinien się z nim zapoznać, zwłaszcza, że filtrowanie w akwarium to jeden z najważniejszych zachodzących w nim procesów, który reguluje funkcjonowanie całego zbiornika wodnego.

    OdpowiedzUsuń